Cây câu đằng – Đặc điểm, công dụng và cách sử dụng trong y học

Những điểm chính của bài viết Câu Đằng

• Cây câu đằng là một dược liệu quý, chứa nhiều hoạt chất như rhynchophyllin và isorhynchophylline giúp hạ huyết áp và hỗ trợ bảo vệ hệ thần kinh.
• Sử dụng thân và rễ cây câu đằng đúng cách có thể mang lại lợi ích sức khỏe, đặc biệt trong điều trị các rối loạn thần kinh và chống co giật.
• Nên thu hái đúng thời điểm, phơi hoặc sấy ở nhiệt độ 50°C đến 60°C để giữ nguyên dược tính của cây.
• Liều lượng sử dụng khuyến cáo là từ 12 g đến 16 g mỗi ngày, không nên vượt quá mức này và cần theo dõi phản ứng của cơ thể.
• Tránh dùng cây câu đằng cho trẻ em dưới 6 tháng tuổi, người huyết áp thấp hoặc đang điều trị bằng thuốc tây mà chưa hỏi ý kiến bác sĩ.
• Cây câu đằng ngày càng được nghiên cứu nhiều hơn trong y học hiện đại và có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong tương lai.

Cây câu đằng là một loại thảo dược quen thuộc trong y học cổ truyền, nổi bật với công dụng hỗ trợ an thần, giảm đau đầu và điều hòa huyết áp. Nhiều tài liệu cổ và nghiên cứu hiện đại đều ghi nhận khả năng làm dịu thần kinh và cải thiện giấc ngủ của cây này. Đặc biệt, câu đằng thường được phối hợp trong các bài thuốc Đông y giúp chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Cây câu đằng là gì?

Cây câu đằng, tên khoa học là Uncaria rhynchophylla, thuộc họ Cà phê (Rubiaceae), là một loại cây thân leo xuất hiện phổ biến trong nhiều bài thuốc Đông y lẫn các nghiên cứu hiện đại. Thân cây nổi bật với tiết diện vuông và có hai móc câu cong đặc trưng, dài từ 2–3 cm, giúp nhận diện dễ dàng. Các thành phần hóa học chính trong cây như rhynchophylline, isorhynchophylline đóng vai trò quan trọng với sức khỏe, hỗ trợ an thần, hạ huyết áp và bảo vệ thần kinh. Trên thế giới, cây câu đằng được biết đến với tên gọi như “Vuốt mèo” hay “Gai móc câu”, thể hiện rõ hình dáng đặc biệt của nó. Trong y học cổ truyền, cây này thường được dùng để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các chứng rối loạn thần kinh, nhức đầu, cũng như tăng huyết áp, với nhiều kinh nghiệm thực chứng. Ngày nay, các nghiên cứu hiện đại đã xác nhận một số tác dụng sinh học của câu đằng, làm tăng giá trị ứng dụng của nó trong chăm sóc sức khỏe toàn diện, đặc biệt là trong việc chữa cao và hỗ trợ điều trị các triệu chứng liên quan đến thần kinh.

1. Đặc điểm nhận dạng Câu Đằng

Câu đằng là cây thân leo, chiều dài mấu có thể lên đến 6–10 m, cành non màu xanh nhạt và có rãnh dọc. Thân cây hình vuông, mấu có gai cong như lưỡi câu mọc đối diện nhau – đặc điểm này vừa giúp cây bám chắc vừa là dấu hiệu nhận dạng dễ thấy. Lá cây mọc đối xứng, cuống lá ngắn chỉ khoảng 5–6 mm, kèm theo lá kèm nhỏ, ở kẽ lá có gai cong xuống dưới, tạo nên hình ảnh khá đặc biệt. Tác dụng của câu đằng rất phong phú, đặc biệt là trong việc chữa cao và hỗ trợ điều trị một số bệnh như đau đầu. Hoa câu đằng mọc thành cụm hình cầu, cánh hoa 5, nhị 5. Đặc biệt, hoa và các mô của cây chứa nhiều alkaloid, đặc biệt là isorhynchophylline và rhynchophylline – hai hoạt chất được nghiên cứu kỹ về tác dụng sinh học. Quả dạng nang dài, dẹt, có nhiều hạt cánh nhỏ giúp phát tán trong tự nhiên.

2. Môi trường sống

Cây câu đằng phát triển tốt ở vùng rừng núi, đặc biệt nơi có khí hậu ấm áp, ẩm ướt và đất nhiều mùn. Những khu vực như miền núi phía Bắc Việt Nam (Cao Bằng, Yên Bái, Lạng Sơn) là môi trường lý tưởng để cây phát triển tự nhiên. Câu đằng ưa ánh sáng vừa phải, không chịu được rét kéo dài, thích hợp trồng ở nơi có độ ẩm cao, đất tơi xốp, nhiều dinh dưỡng. Tuy nhiên, cây vẫn chưa được trồng phổ biến ở nhiều vùng ngoài các khu vực tự nhiên, chủ yếu mọc hoang. Điều này khiến nguồn dược liệu chủ yếu dựa vào thu hái tự nhiên, cần bảo vệ nguồn giống. Đặc biệt, tác dụng của câu đằng trong chữa cao và hỗ trợ điều trị một số bệnh lý như đau đầu rất được chú ý.

3. Cách thu hái

Thu hái câu đằng nên chọn thời điểm cây đủ già, thường vào tháng 7 đến tháng 9 để đảm bảo hàm lượng hoạt chất cao nhất. Việc này không chỉ giúp thu hoạch hiệu quả mà còn có tác dụng của câu trong việc chữa cao. Khi thu hoạch, nên cắt các đoạn thân/cành có móc câu theo kích thước quy định, tránh làm hư hại cây gốc để bảo tồn nguồn dược liệu. Sau đó, cần rửa sạch, phơi nắng ngoài trời hoặc sấy ở nhiệt độ 50–60°C nhằm bảo quản chất lượng dược liệu, tránh dập nát hay nấm mốc, vì sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng.

4. Bộ phận sử dụng

Phần thân và rễ là bộ phận chính được sử dụng làm thuốc. Sau khi thu hái, các đoạn thân, cành có mấu gai và rễ sẽ được cắt nhỏ, phơi khô hoặc tán bột để làm nguyên liệu thuốc. Bột câu đằng thường được phối hợp trong các bài thuốc Đông y, có tác dụng của câu hỗ trợ an thần, hạ áp, đồng thời giúp phòng ngừa nhiều bệnh mãn tính khi dùng lâu dài. Các hoạt chất quý như rhynchophylline, isorhynchophylline tập trung chủ yếu ở bộ phận này, giúp tăng giá trị dược liệu.

Hoạt chất làm nên dược tính

Cây câu đằng là một vị thuốc quý trong Đông y, nổi bật nhờ những hoạt chất sinh học độc đáo. Các nghiên cứu hiện đại chỉ ra rằng thành phần chính tạo nên giá trị dược lý của câu đằng chủ yếu là các alkaloid như rhynchophyllin và isorhynchophylline. Nhóm hoạt chất này ít gặp ở các thảo dược phổ biến khác và được xem là “chìa khóa” cho nhiều công dụng của câu đằng, bao gồm cả việc chữa cao huyết áp.

Rhynchophyllin và isorhynchophylline là hai hợp chất được quan tâm nhiều nhất. Chúng có khả năng giúp làm giãn mạch máu, từ đó hỗ trợ hạ huyết áp một cách tự nhiên. Đặc biệt, nhờ tác động lên hệ thần kinh trung ương, các hoạt chất này còn mang lại tác dụng an thần, giúp giảm căng thẳng, hỗ trợ giấc ngủ sâu hơn mà không gây lệ thuộc như nhiều loại thuốc an thần tổng hợp. Điều này lý giải vì sao trong các bài thuốc Đông y, câu đằng thường xuất hiện khi điều trị các triệu chứng mất ngủ, đau đầu do tăng huyết áp, rối loạn thần kinh thực vật.

Bên cạnh đó, các nghiên cứu in vitro cho thấy, hoạt chất trong câu đằng còn bảo vệ tế bào nội mô mạch máu – một yếu tố then chốt trong phòng ngừa tăng huyết áp và biến chứng tim mạch. Nhờ đó, cây thuốc này được đánh giá như một giải pháp tự nhiên hỗ trợ bảo vệ thành mạch, phòng chống xơ vữa động mạch. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý: hiệu quả hạ huyết áp của câu đằng có thể giảm đi nếu sắc quá lâu, bởi các hoạt chất dễ bị phân hủy khi nhiệt độ cao kéo dài. Thời gian đun tối ưu là dưới 20 phút để đảm bảo dược tính.

Truyền thống Đông y thường kết hợp câu đằng với các thảo dược khác để tăng hiệu quả điều trị. Ví dụ, phối hợp với cúc hoa (kim cúc, hoàng cúc) giúp tăng tác dụng thanh nhiệt, bình can, hạ áp. Các vị như hạ khô thảo, thạch hộc, kim ngân hoa, cam thảo cũng thường xuyên xuất hiện trong các bài thuốc hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, mất ngủ, đau đầu. Tuy nhiên, liều lượng và cách phối hợp cần dựa trên thể trạng từng người, nên tốt nhất hãy tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng.

Góc nhìn từ y học cổ truyền

Cây câu đằng (Uncaria rhynchophylla) là vị thuốc nổi bật trong kho tàng y học cổ truyền, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các rối loạn thần kinh, cao huyết áp và nhiều bệnh lý khác. Đặc điểm thân leo, mấu gai cong như lưỡi câu là bộ phận chứa nhiều hoạt chất quý, được thu hái vào tháng 7-8 khi dược tính đạt đỉnh.

Tính vị và tác dụng theo y học cổ truyền

Câu đằng mang vị ngọt, tính mát (hàn). Theo y học cổ truyền, tính vị này giúp thanh nhiệt, trấn kinh, tức là làm dịu thần kinh, lắng dịu cơn co giật, đồng thời giải độc, hỗ trợ hạ huyết áp hiệu quả. Vị thuốc còn góp phần “bình can tiềm dương”, giúp giảm các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt do huyết áp cao hoặc do can dương vượng. Câu đằng thường được phối hợp với các vị bổ âm như sinh địa, bạch thược để tăng hiệu quả an thần, nhất là cho người cao tuổi hay trẻ nhỏ khóc đêm, động kinh nhẹ. Nhiều tài liệu Đông y ghi nhận, cây còn giúp ổn định cảm xúc, phù hợp cho phụ nữ rối loạn trầm uất do rối loạn chức năng tử cung, buồng trứng.

Công dụng và bài thuốc phổ biến

Ứng dụng thực tế, câu đằng được dùng trong nhiều bài thuốc trị sốt cao, co giật, nghiến răng ở trẻ em. Một bài thuốc kinh điển chữa liệt thần kinh mặt gồm 60g câu đằng với hà thủ ô tươi, sắc uống hàng ngày. Ngoài ra, câu đằng còn được dùng hỗ trợ điều trị động kinh, đau đầu, chóng mặt do tăng huyết áp, thậm chí viêm loét dạ dày tá tràng nhờ khả năng làm mát, bảo vệ niêm mạc. Tại Song Huong Traditional Medicine Clinic, các bài thuốc kết hợp câu đằng luôn được cá nhân hóa, dựa trên tình trạng cụ thể và tiền sử bệnh của mỗi người, đảm bảo hiệu quả tối ưu và an toàn. Độc giả có thể tìm hiểu thêm về các liệu trình tại Song Huong Traditional Medicine Clinic, nơi cung cấp những bài thuốc chữa cao hiệu quả.

Dược lý và cách sử dụng trong điều trị

Thành phần hóa học chính của câu đằng gồm khoảng 0,041% alkaloid toàn phần, nổi bật là rhynchophyllin và isorhynchophuyllin. Các nghiên cứu cho thấy, dược liệu này có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh vùng đồi thị, chống co giật, và giảm tỷ lệ tử vong do động kinh ở mô hình chuột. Đặc biệt, câu đằng còn có tác dụng của câu trong việc bảo vệ tế bào nội mô mạch máu, góp phần ngăn ngừa tăng huyết áp và cải thiện tuần hoàn não. Để đạt hiệu quả tốt nhất, y học cổ truyền khuyến nghị không sắc thuốc quá lâu – chỉ nên sắc 15-20 phút – để giữ trọn hoạt chất quý trong dược liệu. Một số tài liệu cũng ghi nhận, câu đằng còn giúp giảm các rối loạn xúc cảm, hỗ trợ tốt cho phụ nữ có rối loạn cơ năng tử cung, buồng trứng.

Lưu ý khi sử dụng cây câu đằng

Không dùng cho phụ nữ mang thai. Để tránh đau đầu, không nên dùng kéo dài hoặc tự ý tăng liều. Tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi phối hợp với thuốc Tây, đặc biệt là khi tiêm rhynchophylin vào tĩnh mạch của thỏ làm.

Y học cổ truyền về cây câu đằng

Bằng chứng khoa học hiện đại

Cây câu đằng là một trong những dược liệu được nghiên cứu sớm về tác dụng của câu lên hệ thần kinh và huyết áp. Nhiều tài liệu y học hiện đại đã phân tích thành phần và ghi nhận các hiệu quả thực tế, như khả năng chữa cao cho những người bị đau đầu, song cũng lưu ý đến việc sử dụng an toàn cần dựa trên hướng dẫn chuyên môn.

Tác động huyết áp

Cơ chế chính giúp cây câu đằng hạ huyết áp là nhờ hoạt chất rhynchophyllin và isorhynchophyllin, chiếm gần 30% tổng alcaloid trong thân và rễ cây. Các chất này tác động lên hệ thần kinh giao cảm, làm giãn mạch máu ngoại vi, giúp lưu thông máu dễ dàng hơn và giảm áp lực lên thành mạch. Đây là lý do câu đằng thường xuất hiện trong các bài thuốc cổ truyền trị tăng huyết áp, kết hợp với các vị như tàn diệp, cúc hoa, hạ khô thảo.

Bên cạnh đó, các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy alcaloid chiết xuất từ câu đằng giúp ổn định huyết áp đáng kể khi tiêm cho động vật thí nghiệm, đồng thời bảo vệ cấu trúc nội mô mạch máu. Nhờ vậy, cây câu đằng không chỉ hỗ trợ điều trị cao huyết áp mà còn có giá trị phòng ngừa biến chứng tim mạch. Tuy nhiên, việc sử dụng cây câu đằng cho người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ, tránh lạm dụng hoặc tự ý dùng kéo dài.

Bảo vệ thần kinh

Nhiều nghiên cứu trên mô hình động vật khẳng định câu đằng có khả năng bảo vệ tế bào thần kinh, nhất là trong tình trạng thiếu máu não tạm thời hoặc các rối loạn thoái hóa thần kinh. Chiết xuất từ câu đằng giúp ức chế hoạt động của protein HSP90, làm chậm quá trình chết tế bào trong bệnh Parkinson, đồng thời bảo vệ các tế bào thần kinh vùng đồi thị khỏi tổn thương do động kinh.

Ngoài ra, nước sắc câu đằng còn có tác dụng an thần, giảm căng thẳng và lo âu, hỗ trợ cải thiện sức khỏe tâm thần. Một số ứng dụng thực tế cho thấy cây câu đằng có thể phối hợp điều trị các rối loạn thần kinh như liệt dây thần kinh mặt hoặc rối loạn lo âu nhẹ. Tuy nhiên, hiệu quả này vẫn cần được xác minh qua các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn hơn.

Khả năng chống co giật

Các thử nghiệm trên chuột bị động kinh cho thấy tỷ lệ tử vong giảm khi sử dụng chiết xuất câu đằng. Alcaloid trong câu đằng giúp ức chế các tín hiệu co giật, bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương. Nghiên cứu cũng ghi nhận cây câu đằng có thể sử dụng an toàn cho trẻ nhỏ bị co giật, phù hợp với truyền thống Đông y dùng để trị chứng phong giật ở trẻ em.

Ngoài ra, các alkaloid còn hỗ trợ giảm co thắt cơ trơn của ruột và phế quản, góp phần làm dịu các triệu chứng liên quan. Nhìn chung, cây câu đằng là lựa chọn bổ sung hữu ích cho các trường hợp động kinh nhẹ, song vẫn cần phối hợp theo dõi y tế chặt chẽ.

Hướng dẫn sử dụng Câu Đằng an toàn

Cây câu đằng có giá trị trong y học cổ truyền, nhưng để đảm bảo hiệu quả và tránh rủi ro, việc sử dụng đúng cách là quan trọng. Tùy vào từng đối tượng, liều lượng và cách sắc thuốc sẽ có điều chỉnh phù hợp. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết, tổng hợp từ kinh nghiệm thực tiễn và khuyến nghị chuyên môn.

Liều lượng

Liều dùng cây câu đằng nên dựa vào thể trạng, tình trạng sức khỏe và mục đích sử dụng. Với người trưởng thành, liều khuyến cáo phổ biến là 12–16 g/ngày, không nên vượt quá mức này để tránh nguy cơ tác dụng phụ hoặc giảm hiệu quả. Liều dùng cho trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền cần được điều chỉnh giảm, tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc có kinh nghiệm trước khi sử dụng.

Theo dõi phản ứng của cơ thể trong quá trình dùng là điều nên làm. Nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường (như mệt mỏi, chóng mặt, dị ứng), cần ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến chuyên môn. Sử dụng liều hợp lý giúp phát huy tối đa lợi ích của cây câu đằng trong các bài thuốc Đông y mà vẫn đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

• Liều khuyến nghị: 12–16 g/ngày, chia làm 2 lần.
• Không tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng khi chưa có chỉ định.
• Đối với trẻ nhỏ, người già hoặc người có bệnh nền: giảm liều và theo dõi sát.
• Báo cho bác sĩ các thuốc đang dùng để tránh tương tác không mong muốn.

Cách sắc thuốc

Để bảo toàn dược tính của câu đằng, nên ưu tiên dùng nồi sứ hoặc thủy tinh, tránh nồi kim loại vì có thể gây phản ứng hóa học làm giảm hiệu quả. Sau khi rửa sạch dược liệu, cho vào nồi cùng khoảng 500 ml nước sạch. Đun sôi, sau đó hạ nhỏ lửa, sắc tối đa 10 phút để giữ lại hoạt chất quý, không nấu quá 20 phút vì sẽ làm mất đi tác dụng.

Nếu dùng bột câu đằng, có thể hòa tan trực tiếp vào nước ấm hoặc thêm vào sau khi sắc xong để tránh phá hủy thành phần có lợi. Khi kết hợp với các vị thuốc khác, nên tuân thủ đúng quy trình và liều lượng được chỉ định trong bài thuốc. Bảo quản câu đằng nơi khô ráo, trong túi kín hoặc lọ thủy tinh nắp chặt để tránh ẩm mốc, giúp giữ dược tính.

Đối tượng cần tránh

Không phải ai cũng phù hợp dùng câu đằng. Một số nhóm cần đặc biệt lưu ý:

• Trẻ em dưới 6 tháng tuổi, phụ nữ mang thai đặc biệt là người có huyết áp thấp, người đang dùng thuốc tân dược (đặc biệt là thuốc huyết áp hoặc an thần), bệnh nhân mắc bệnh gan thận nặng hoặc dị ứng với thành phần của cây.
• Người có bệnh lý nền hoặc đang điều trị thuốc nên hỏi ý kiến chuyên gia trước khi dùng.
• Khi có bệnh đặc biệt, cần thông báo đầy đủ cho bác sĩ về tất cả loại thuốc và tình trạng sức khỏe trước khi quyết định sử dụng câu đằng.

Các đối tượng không nên sử dụng cây câu đằng:

• Trẻ em dưới 6 tháng tuổi
• Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú
• Người huyết áp thấp hoặc rối loạn nhịp tim
• Người đang điều trị thuốc tân dược

Vượt ra ngoài khuôn khổ truyền thống

Cây câu đằng từ lâu đã gắn liền với những bài thuốc Đông y, nhất là trong việc hỗ trợ an thần, giảm co giật hay điều hòa huyết áp. Tuy nhiên, trong bối cảnh y học hiện đại ngày nay, vai trò của cây câu đằng không chỉ bị giới hạn trong khuôn khổ truyền thống, mà còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực mới. Việc vượt ra khỏi những quy tắc đã định, dám thử nghiệm và ứng dụng trên nền tảng khoa học đang giúp cây thuốc này dần khẳng định vị trí trong y học toàn cầu.

Hiện nay, cây câu đằng đã được sử dụng trong một số phác đồ điều trị hiện đại. Ví dụ, các chiết xuất của câu đằng được nghiên cứu bổ sung vào các sản phẩm hỗ trợ thần kinh, phòng ngừa thoái hóa não và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Một số bệnh viện trên thế giới đã thử nghiệm phối hợp câu đằng với thuốc Tây trong hỗ trợ điều trị Alzheimer, Parkinson – những căn bệnh mà trước đây chỉ có Tây y giữ vai trò chủ đạo. Các bác sĩ lâm sàng cũng ghi nhận nhiều trường hợp bệnh nhân phù hợp với sự kết hợp Đông – Tây y này, cho hiệu quả tích cực hơn so với việc dùng đơn lẻ (Zhu et al., 2021).

Không dừng lại ở đó, các ứng dụng tiềm năng của cây câu đằng trong y học tương lai còn rất rộng mở. Dựa trên các nghiên cứu gần đây, hoạt chất rhynchophylline trong câu đằng cho thấy khả năng chống viêm, bảo vệ tế bào thần kinh và giảm huyết áp khá rõ rệt. Một số thử nghiệm ở châu Âu và Nhật Bản đang tiếp tục đánh giá tác dụng của câu đằng trong phòng ngừa đột quỵ và suy giảm trí nhớ tuổi già. Như vậy, việc nghiên cứu sâu hơn về dược tính của cây câu đằng có thể góp phần phát triển các loại thuốc mới an toàn hơn, phù hợp với nhu cầu chăm sóc sức khỏe dự phòng và toàn diện, đặc biệt trong việc trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh.

Tuy nhiên, việc vượt ra ngoài khuôn khổ truyền thống cũng đặt ra những yêu cầu nghiêm ngặt về kiểm soát rủi ro và đánh giá hiệu quả thực tế. Không phải ai cũng đồng tình với sự kết hợp Đông – Tây y, bởi nỗi lo về tác dụng phụ hoặc thiếu bằng chứng khoa học. Song, từ góc nhìn của Nhà thuốc Song Hương, mỗi giải pháp điều trị – dù truyền thống hay hiện đại – đều xứng đáng được cân nhắc công bằng, miễn là đặt lợi ích người bệnh lên hàng đầu. Theo kinh nghiệm của nhiều lương y, sự kết hợp linh hoạt giúp mở ra nhiều khả năng sáng tạo trong điều trị, đồng thời đáp ứng nhu cầu sức khỏe ngày càng đa dạng của cộng đồng.

Nói một cách công tâm, cây câu đằng đang dần trở thành cầu nối giữa tinh hoa y học cổ truyền và thành tựu khoa học hiện đại. Sự can đảm vượt qua khuôn mẫu cũ, cùng với nghiên cứu chứng minh hiệu quả, sẽ giúp cây câu đằng khẳng định vị thế trong hệ thống y tế tương lai.

Kết luận

Cây câu đằng là một dược liệu giá trị đã được cả y học cổ truyền lẫn nghiên cứu hiện đại ghi nhận về công dụng đối với sức khỏe, đặc biệt trong việc hỗ trợ an thần, ổn định huyết áp và giảm các triệu chứng liên quan đến thần kinh. Khi dùng đúng cách và theo hướng dẫn chuyên môn, câu đằng có thể trở thành lựa chọn an toàn trong chăm sóc sức khỏe thường ngày. Tuy nhiên, việc tự ý sử dụng hoặc lạm dụng đều tiềm ẩn rủi ro. Để đạt hiệu quả tối ưu, tốt nhất nên tham khảo ý kiến thầy thuốc có chuyên môn, đặc biệt khi phối hợp với các phương pháp điều trị khác. Nhà thuốc Song Hương luôn sẵn sàng hỗ trợ và tư vấn tận tâm.

Câu hỏi thường gặp

Cây câu đằng có tác dụng gì nổi bật?

Cây câu đằng giúp hỗ trợ an thần, giảm đau đầu, hỗ trợ hạ huyết áp và có thể tăng cường sức khỏe thần kinh.

Hoạt chất chính trong cây câu đằng là gì?

Hoạt chất chính là rhynchophylline và isorhynchophylline, được nghiên cứu có tác dụng bảo vệ thần kinh, đồng thời chữa cao và ổn định huyết áp.

Cây câu đằng có an toàn khi sử dụng lâu dài không?

Sử dụng cây câu đằng nên có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế. Không nên tự ý dùng lâu dài để tránh tác dụng phụ.

Cây câu đằng có thể dùng cho phụ nữ mang thai không?

Không nên dùng cây câu đằng cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú vì chưa đủ bằng chứng về độ an toàn, đặc biệt là tác dụng của câu.

Nên dùng cây câu đằng dưới dạng nào hiệu quả nhất?

Dạng trà hoặc sắc nước được coi là tốt hơn, giúp chữa cao hiệu quả và dễ kiểm soát liều lượng.

Có bằng chứng khoa học nào về cây câu đằng không?

Nhiều nghiên cứu hiện đại cho thấy cây câu đằng có tác dụng của câu trong việc hỗ trợ sức khỏe thần kinh và ổn định huyết áp.

Cây câu đằng có gây tác dụng phụ không?

Có thể gây chóng mặt, buồn ngủ hoặc hạ huyết áp nếu dùng quá liều, đặc biệt là khi tiêm rhynchophylin vào tĩnh mạch của thỏ làm. Nên tuân thủ hướng dẫn sử dụng.

Nguồn Tham Khảo (từ web/ sách hoặc tài liệu/ database)

Thông tin về cây câu đằng được tổng hợp từ nhiều nguồn đáng tin cậy, giúp bạn đọc có cái nhìn toàn diện và khách quan về dược liệu này. Để đảm bảo tính khoa học, các dữ liệu bao gồm kết quả nghiên cứu thực nghiệm, ý kiến chuyên gia từ các trường đại học y dược, cũng như kinh nghiệm thực tế trong y học cổ truyền. Ngoài ra, nhà thuốc Song Hương cũng chủ động tham chiếu các tài liệu quốc tế và công cụ hiện đại như cơ sở dữ liệu hóa học, nhằm kiểm chứng và bổ sung kiến thức chuyên sâu.

Các nghiên cứu từ Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương và Trường Đại học Dược Hà Nội đã xác nhận thành phần hóa học chính của cây câu đằng, nổi bật là nhóm alkaloid, đặc biệt Rhynchophyllin. Chất này được ghi nhận có tác động lên hệ thần kinh, góp phần làm dịu co giật và hỗ trợ phòng ngừa các chứng bệnh liên quan đến phong nhiệt, tiền sản giật – đây là những ứng dụng được lưu truyền lâu đời trong y học cổ truyền Việt Nam. Thông tin này cũng xuất hiện trong nhiều bài báo khoa học, đặc biệt trên Tạp chí Y Dược Cổ truyền Việt Nam, nhấn mạnh tính thực tiễn của cây câu đằng trong điều trị một số rối loạn thần kinh và viêm nhiễm, đặc biệt là trong việc chữa cao huyết áp.

Về mặt dược lý hiện đại, dữ liệu từ Pubchem và các bài báo quốc tế cho thấy Rhynchophyllin không chỉ có tác dụng chống viêm, mà còn tiềm năng bảo vệ tế bào thần kinh (neuroprotective properties). Phần mềm Autodock vina và Protein Data Bank cũng được sử dụng để mô phỏng tương tác giữa hoạt chất trong câu đằng và các protein đích như A2AAR, MAO-B, góp phần lý giải cơ chế tác dụng ở cấp độ phân tử. Điều này giúp mở rộng hướng nghiên cứu, tạo nền tảng cho ứng dụng câu đằng trong phòng chống các bệnh thoái hóa thần kinh.

Cây câu đằng có thể sử dụng ở dạng tươi, phơi khô hoặc sắc nước uống. Kinh nghiệm Đông y còn kết hợp thân, lá câu đằng với các vị thuốc khác (như bạch thược, mẫu lệ…) để tăng hiệu quả, tùy vào mục đích điều trị. Tuy nhiên, không nên tự ý sử dụng, nhất là khi đang dùng thuốc Tây y, bởi có thể xảy ra tương tác dược lý không mong muốn. Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam và Bộ Y tế cũng từng khuyến cáo: người bệnh nên hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi dùng bất kỳ bài thuốc dân gian nào.

Trên thực tế, cây câu đằng mọc hoang ở nhiều vùng núi cao, dễ thu hái nhưng chất lượng dược liệu rất khác nhau tùy vào nguồn gốc. Để đảm bảo an toàn, các hướng dẫn thử độc tính bán trường diễn của Bộ Y tế và OECD được áp dụng nghiêm ngặt tại các đơn vị nghiên cứu. Thông tin về quy trình kiểm nghiệm này thường được công khai minh bạch trên các tạp chí chuyên ngành, giúp người dùng hiểu rõ hơn về tính an toàn của dược liệu, cũng như các tác dụng của câu đằng trong việc điều trị các bệnh lý khác nhau.

• Trung Dược Đại Từ Điển 中药大辞典, bính âm: Zhōngyào Dà Cídiǎn, Câu Đằng

• Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam – Giáo sư Đỗ Tất Lợi – Cây Câu Đằng

• A review on indole alkaloids isolated from Uncaria rhynchophylla and their pharmacological studies Andre Ndagijimana a,c, Xiaoming Wang b, Guixiang Pan a,⁎, Fan Zhang a, Hong Feng a, Olajide Olaleye a,b https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0367326X13000324
• Hoạt động kháng khuẩn của Uncaria tomentosa chống lại các tác nhân gây bệnh đường miệng ở người Renzo Alberto Ccahuana-Vasquez(a) Silvana Soléo Ferreira dos Santos(b) Cristiane Yumi Koga-Ito(c) Antonio Olavo Cardoso Jorge(b)
• Đánh giá tác dụng điều trị bệnh Parkinson của các hợp chất trong cây Câu Đằng (Uncaria Rhynchophylla) bằng phương pháp docking phân tử Cao Thị Lan Anh, Trần Hoàng Mai, Nguyễn Như Sơn, Tạ Thị Thu Hằng, Bùi Thanh Tùng* Trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, 144 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam https://vjmap.vn/index.php/vjmap/article/view/50
• Anti-inflammatory activity of two different extracts of Uncaria tomentosa (Rubiaceae) Jose´ L. Aguilar a,*, Percy Rojas a, Adolfo Marcelo a, Alberto Plaza b, Rudolf Bauer c, Eveline Reininger c, Christoph A. Klaas d, Irmgard Merfort d https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874102000934
• Antioxidant activity of ethanolic and aqueous extracts of Uncaria tomentosa (Willd.) DC. Hoạt tính chống oxy hóa của chiết xuất ethanol và nước của Uncaria tomentosa (Willd.) DC.
• Uncaria tomentosa (Willd.) DC.—Ethnomedicinal use and new pharmacological, toxicological and botanical results. Cây Móng Mèo Uncaria tomentosa (Willd.) DC.—Sử dụng dân tộc học y học và kết quả dược lý, độc tính và thực vật học mới
• Anxiolytic effects of the aqueous extract of Uncaria rhynchophylla Tác dụng giảm lo âu của chiết xuất nước của Uncaria rhynchophyllaj ung2006 Tác dụng giảm lo âu của chiết xuất nước của Uncaria rhynchophyllaJi Wook Jung a,1, Nam Yoon Ahn a, Hye Rim Oh a, Bo Kyung Lee a, Kang Jin Lee b, Sun Yeou Kim b, Jae Hoon Cheong c, Jong Hoon Ryu a,∗
• Uncaria tomentosa (Willd. ex Schult.) DC.: A Review on Chemical Constituents and Biological Activities. Uncaria tomentosa (Willd. ex Schult.) DC.: Đánh giá về thành phần hóa học và hoạt động sinh học
• Uncaria rhynchophylla, a Chinese Medicinal Herb, Has Potent Antiaggregation Effects on Alzheimer’s b-Amyloid Proteins. Câu Đằng Uncaria rhynchophylla, một loại thảo dược Trung Quốc, có tác dụng chống kết tập mạnh mẽ đối với protein β-amyloid của bệnh Alzheimer